De populatie van hamerhaaien is de afgelopen 30 jaar dramatisch afgenomen.

In tegenstelling tot de grote hamerhaai is het voorste deel van zijn hoofd niet recht, maar golvend. Het is de meest voorkomende van alle hamerhaaien. Het wordt wereldwijd aangetroffen in tropisch water tot een diepte van 500 m (1.640 ft). Het is ook de kleinste van de hamerhaaien. De maximaal geregistreerde lengte is 4,3 meter en het kan tot 150 kilogram (420 pond) wegen. De kleur kan grijs, bruin, lichtgroen of witbuikig zijn. Zijn skelet is gemaakt van kraakbeen en het heeft ook verschillende vinnen. Eén op zijn rug, één op zijn borst en één op zijn staart die hem helpt bij het zwemmen.

De vrouwelijke haai brengt eens per jaar haar jongen ter wereld in kustwateren waar bescherming en voedsel worden geboden tijdens het groeiseizoen. En elk jaar keert ze terug naar hetzelfde gebied. Ze brengt jaarlijks ongeveer 12 tot 41 jongen ter wereld.

Deze soort staat bekend om zijn hoge intelligentie en agressieve aard bij het vangen van zijn prooi. De vorm van zijn hoofd stelt het in staat om zijn hoofd in de zeebodem te zinken en zo stekelroggen te vangen die op de bodem van de zee zwemmen. Deze soort lijkt elkaar niet aan te vallen en op te eten, zelfs niet in perioden van honger. Ze eten ook sardines, makrelen en octopus.

In sommige delen van de Atlantische Oceaan is hun populatie de afgelopen 30 jaar met meer dan 95% afgenomen. De redenen zijn overbevissing in sommige delen van de Atlantische Oceaan, vraag naar haaienvinnen en haaienolie, gemaakt van hun lever. Deze soort zwemt meestal in grote groepen, wat het gemakkelijk maakt om hen in grote hoeveelheden te vangen.

De hamerhaai is de eerste soort haai die beschermd is onder de Amerikaanse Wet op Bescherming van Bedreigde Soorten van 2019. Deze soort wordt geclassificeerd als kritiek bedreigd op de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten. Onderzoek en conservatie-inspanningen voor deze broedgebieden geven aan dat ze beschermd moeten blijven om de overleving van de jonge vissen tijdens het eerste jaar te waarborgen. In het broedgebied hebben ze bescherming en een hogere overlevingskans dan in de open oceaan. Een andere inspanning is om vissen in sommige gebieden tijdens het broedseizoen te verbieden.

Op Aruba pleit de DNM voor het behoud van haaien; echter, het Nederlands Caribisch gebied doet inspanningen die indirect ten goede komen aan de haaienpopulatie in zijn regio. Bedreigingen voor de soort zijn onder andere overbevissing, habitatdegradatie en lokale vissers die hen vaak per ongeluk vingen, niet wetende hoe belangrijk ze zijn voor het mariene leven. De koraalriffen, die een belangrijk habitat zijn voor veel soorten haaien, verslechteren door klimaatverandering, vervuiling en kustontwikkeling. Het natuurbeschermingsproject van de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) tussen 2015 en 2018 had tot doel het publiek te informeren over de verschillende haaiensoorten, het algemene bewustzijn te vergroten en wetgeving te bevorderen ter bescherming van deze dieren.

De territoriale wateren van Aruba herbergen verschillende haaiensoorten. In totaal 8 soorten. Het SPAW (Specially Protected Areas and Wildlife) protocol biedt meer bescherming aan de verschillende haaiensoorten in het Caribisch gebied. De Aruba Conservation Foundation (ACF) is een onafhankelijke non-profitorganisatie die zich inzet voor de bescherming van de ecosystemen van Aruba, inclusief  vier beschermde zeegebieden. Daarnaast zijn er lokale bedrijven, zoals duikwinkels, die zich bezighouden met natuurbehoud en educatie.